Rưng rưng những vần thơ về mẹ

Lời bình của PHẠM NGA

Mẹ

Tiễn con bận ấy lên tàu
Mẹ về nén giữa hai đầu nắng mưa
Đất phèn bạc áo từ xưa
Nén hương mẹ khấn mẹ thưa với lời

Những năm bão rập tơi bời
Bàn tay mẹ có chống trời được đâu
Cái nghèo bám trước đuổi sau
Đời như kiếp nón từ lâu chòng chành

Trái ngang trăm nỗi xô vành
Tiếng mưa tiếng mẹ dỗ dành lẫn nhau
Mặt mình mình có thấy đâu
Thấy làm sao được mặt sau cuộc đời

Con như xác nắng bên trời
Đêm đêm gầy guộc mẹ cời nắng lên
Rồi đi qua những bỏ quên
Con về ru giấc mẹ bên tủi hờn.

            (Bình Nguyên)

Lời bình của PHẠM NGA

            Những thước phim hay, những câu chuyện cảm động có thể lấy đi nước mắt của khán giả, độc giả, nhưng với thơ thì không dễ dàng chút nào có chăng thì hẳn phải là bài thơ có nội lực, có sức lay cảm lớn lắm. Trong thời đại công nghệ số, khi mà nhà nhà làm thơ, người người làm thơ những bài thơ có thể chạm đến trái tim khiến người đọc rưng rưng, buộc người đọc chảy cùng cảm xúc của tác giả lại không nhiều, nhưng nhà thơ Bình Nguyên đã làm được điều đó khi anh viết về mẹ.

            Mẹ - đề tài vốn quen thuộc được nhiều nhà thơ thể hiện rất hay, rất thành công, Bình Nguyên cũng hơn một lần viết về mẹ nhưng anh đã chọn cho mình một cách viết, cách khai thác rất riêng để người đọc luôn cảm nhận được sự mới mẻ, sự sáng tạo và cá tính trong thơ anh.

Tiễn con bận ấy lên tàu
Mẹ về nén giữa hai đầu nắng mưa
Đất phèn bạc áo từ xưa
Nén hương mẹ khấn mẹ thưa với lời

             Vẫn là hình ảnh người mẹ mà ta bắt gặp đâu đấy gần lắm, quen lắm, những là: “tiễn con lên tàu’, những là “đất phèn bạc áo”, những người mẹ luôn mang trên mình gánh nặng của sự chia ly, của sự khó nhọc, vất vả. Cái gánh nặng cả về vật chất và tinh thần ấy được hình dung bằng hình ảnh ẩn dụ: Mẹ về nén giữa hai đầu nắng mưa. Chỉ một từ “nén” thôi đã đủ nói lên sự nhẫn nại, chịu đựng của mẹ. Nắng mưa không chỉ là những gian truân, những nỗi nhọc nhằn mà còn là biết bao tâm tư, bao khát mong, mà mẹ phải dồn, phải nén lại hay chính mẹ như chiếc lò so bị dồn nén giữa những chất chồng khó khăn, giữa những tai ương thử thách giữa cuộc đời này.

            Cuộc sống có lúc tưởng chừng bế tắc, niềm tin để mẹ vượt lên là nén hương cùng lời khấn nguyện thưa với tổ tiên, với cõi linh thiêng, để mẹ tìm chỗ dựa, tìm niềm chia sẻ, giãi bầy, an ủi nhưng lời khấn của mẹ nào có ai nghe, ai hay, ai cảm đâu: Nén hương mẹ khấn mẹ thưa với lời, chỉ có mẹ nghe mẹ hiểu, lời khấn của mẹ trở lại, đối diện với mẹ. Câu thơ thốt lên đã chạm đến tận cùng nỗi cô đơn có lúc tưởng chừng tuyệt vọng của mẹ.

            Tiễn con đi mẹ lại tất tả lại ngược xuôi, bận bịu, tối ngày với bao công to việc lớn cứ dồn lên đôi vai bé nhỏ của mẹ để mình mẹ lại chống chọi với thiên tai: bão rập tơi bời, với cái nghèo cứ bám riết: Cái nghèo bám trước đuổi sau, mà mẹ thì nhỏ bé: Bàn tay mẹ có chống trời được đâu, kể sao xiết những gian nan những thử thách mà mẹ đã phải trải qua: Đời như kiếp nón từ lâu chòng chành, còn cách diễn tả nào chuẩn xác, tinh tế và gợi sự bấp bênh, nhỏ bé, tội nghiệp xa xót hơn khi ví đời mẹ như kiếp nón chòng chành. Nhưng nào đã xong đã hết lại còn biết bao trái ngang những mặt trái của xã hội mà mẹ không thể lường hết, biết bao cay cực mẹ âm thầm chịu đựng: Trái ngang trăm nỗi xô vành/ Tiếng mưa tiếng mẹ dỗ dành lẫn nhau. Có ai biết, có ai hiểu, có ai cảm thông chia sẻ đâu, có chăng chỉ là tiếng mưa mà tiếng mưa vốn đã ảo não, đã thê lương lắm rồi, mà dỗ dành tiếng mẹ hay mẹ dỗ dành tiếng mưa nghe thật đáng thương, đắng đót, xa xót nhường nào.

Cả đời mẹ dẫu chịu nhiều đắng cay tủi cực, dẫu âm thầm lặng lẽ có lúc tưởng chừng như bế tắc, bất lực nhưng mẹ vẫn sống vẫn vượt qua bởi còn có con: con như xác nắng bên trời dẫu gầy mòn, khốn khổ thì con vẫn là ánh sáng vẫn là niềm tin là động lực là điểm tựa để mẹ sống. Chính vì thế: Đêm đêm gầy guộc mẹ cời nắng lên. …Cuộc đời này với mẹ con là tất cả, là sức mạnh là phép mầu nhiệm tiếp thêm sức mạnh cho mẹ vượt lên bão giông thử thách nghiệt ngã, trái ngang cuộc đời, con là cứu tinh của mẹ và mẹ cũng là nguồn sống nguồn an ủi của con. Rồi đi qua những bỏ quên/ Con về ru giấc mẹ bên tủi hờn. Câu thơ khép lại có chút dư vị đắng cay mặn chát của nhân gian nhưng lại ấm áp tình mẹ con có chút gì như xót xa ân hận, bởi con không thể gánh thay mẹ nỗi đau những đắng cay tủi cực mà mẹ phải chịu đựng nhưng con sẽ là niềm tin, niềm an ủi, làm dịu đi nỗi đau của mẹ. Cả bài thơ đầy những nỗi niềm xa xót nhưng được kết thúc bằng tình cảm ấm áp, thiêng liêng khiến dư vị đọng lại trong người đọc là niềm tin và hy vọng. Như vạt nắng vàng dần rực lên sau những cơn mưa. Như những đắng cay, mất mát rồi sẽ được bồi đắp bằng ngọt ngào, sẻ chia.

                                                                                    P.N