Ninh Bình đẩy mạnh phát triển các loại hình du lịch gắn với bảo vệ môi trường và phát triển bền vững

NGUYỄN NGỌC QUỲNH

Trong mỗi giai đoạn phát triển, tỉnh Ninh Bình luôn có chiến lược phát triển phù hợp với điều kiện thực tế, trong đó du lịch luôn được xác định là lĩnh vực ưu tiên, cần khơi thông để tạo động lực phát triển kinh tế - xã hội của địa phương.

Tỉnh Ninh Bình sớm ban hành các chủ trương, quan điểm, chính sách, cơ chế, trong đó có những quyết sách mạnh dạn và đột phá, là yếu tố mang tính then chốt. Từ năm 2001 đến nay, Tỉnh ủy Ninh Bình đã ban hành 4 Nghị quyết chuyên đề về phát triển du lịch, Nghị quyết số 03 năm 2001 về phát triển du lịch đến năm 2010; Nghị quyết số 15 năm 2009 về phát triển du lịch đến năm 2020, định hướng đến năm 2030; Nghị quyết số 02 năm 2016 về bảo tồn, phát huy giá trị Di sản thế giới Danh thắng Tràng An và gần đây nhất là Nghị quyết số 07 năm 2021 về phát triển du lịch Ninh Bình giai đoạn 2021-2030, định hướng đến năm 2045, nhằm cụ thể hóa Nghị quyết Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ 13, trong đó xác định phát triển Ninh Bình trở thành Trung tâm du lịch của vùng và cả nước, hướng tới đưa du lịch trở thành ngành kinh tế mũi nhọn với nhiều loại hình du lịch gắn với bảo vệ môi trường và phát triển du lịch bền vững.

Quần thể danh thắng Tràng An: Năm 2014 được tổ chức Unesco ghi danh là Di sản văn hóa và thiên nhiên Thế giới, di sản hỗn hợp đầu tiên ở khu vực Đông Nam Á, bởi các giá trị đặc biệt về địa chất, địa mạo, di tích lịch sử, văn hóa và di tích khảo cổ chứa đựng tài nguyên du lịch độc đáo, đặc sắc và có giá trị nhất của tỉnh Ninh Bình.

Khu Bảo tồn thiên nhiên Đất ngập nước Vân Long: Năm 2019 tại Hội nghị các bên tham gia Công ước Ramsar lần thứ 13, họp tại thành phố Dubai (Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất) đã quyết định trao Bằng công nhận Khu Bảo tồn thiên nhiên Đất ngập nước Vân Long là khu Ramsar, vùng đất ngập nước có tầm quan trọng quốc tế; khu vực này còn đạt hai kỷ lục về thiên nhiên đó là “Khu bảo tồn có đàn Voọc lớn nhất Việt Nam” và “Khu vực có bức tranh tự nhiên lớn nhất Việt Nam - Bức tranh núi Mèo Cào”. Như vậy, Khu Bảo tồn thiên nhiên Đất ngập nước Vân Long không những có giá trị về bảo tồn đa dạng sinh học, phục vụ cho nghiên cứu khoa học, mà còn có điều kiện để phát triển du lịch sinh thái, văn hóa - lịch sử.

Chiều Vân Long                                           Ảnh của BÌNH NGUYÊN

Vườn Quốc gia Cúc Phương được công nhận là Vườn quốc gia đầu tiên của Việt Nam, được thành lập từ tháng 7 năm 1962. Đây là nơi lưu giữ nhiều loài động vật, thực vật đa dạng và phong phú. Đây không chỉ là khu bảo tồn thiên nhiên hàng đầu của Việt Nam, mà còn là điểm du lịch hấp dẫn với nhiều loại hình du lịch: Sinh thái, môi trường, nghiên cứu khoa học. Đặc biệt năm 2020 là năm thứ hai liên tiếp Vườn Quốc gia Cúc Phương được Tổ chức Giải thưởng Du lịch Thế giới bình chọn là Vườn quốc gia hàng đầu châu Á.

Khu du lịch Kênh Gà - Vân Trình: Kênh Gà là một trong 5 nguồn nước khoáng đặc biệt quý giá của Việt Nam. Nơi đây có suối khoáng nóng, không có mùi, nhiệt độ ổn định ở mức 53°C, đã được Bộ Y tế đánh giá có giá trị cao cho sức khỏe con người. Đây là một suối nước khoáng nóng đã được Trung tâm Sách kỷ lục Việt Nam đưa vào tốp 5 suối nước khoáng nóng thu hút khách ở Việt Nam.

Các ngọn núi và hang động đẹp: Ninh Bình là địa phương nổi tiếng bởi hệ thống núi hang động Karst, sở hữu nhiều ngọn núi và hang động đẹp như núi Cánh Diều (Ngọc Mỹ Nhân), núi Non Nước, núi Kỳ Lân, động Địch Lộng, động Thiên Hà, động Bích Động, động Thiên Tôn, hang Sinh Dược, hang Múa... đây cũng là những khu vực có nhiều tiềm năng để phát triển du lịch.

Các hồ nước tự nhiên: Ninh Bình có nhiều hồ tự nhiên, có cảnh quan sinh thái, khí hậu mát mẻ, thuận lợi cho phát triển du lịch nghỉ dưỡng, thể thao, đó là: Hồ Đồng Chương, hồ Yên Quang, hồ Yên Thắng, hồ Đồng Thái...

Vùng biển Kim Sơn - Cồn Nổi:  Vùng bãi bồi ven biển Kim Sơn, vùng cửa sông ven biển có dải cát mịn dài, xen kẽ là đầm lầy và cánh rừng ngập mặn... chiều dài 18 km, với diện tích khoảng 105.000 ha, phần lớn còn giữ được trạng thái hoang sơ. Nơi đây hội tụ hơn 500 loài động vật thủy sinh, 50 loại cây ngập nước vùng cửa sông ven biển và 200 loài chim, trong đó có nhiều loại quý, hiếm đã được ghi vào Sách Đỏ Việt Nam. Kể từ khi Bãi Ngang - Cồn Nổi được công nhận nằm trong Khu Dự trữ sinh quyển châu thổ Sông Hồng, đã xác định vùng này có giá trị du lịch sinh thái, du lịch biển và thu hút sự quan tâm của khách du lịch,

Như vậy, bên cạnh tiềm năng về tài nguyên du lịch tự nhiên đa dạng và phong phú, ngành du lịch Ninh Bình cũng rất quan tâm đầu tư, khai thác tài nguyên du lịch, văn hóa, lịch sử. Theo số liệu của Sở Văn hóa và Thể thao tỉnh Ninh Bình, đến ngày 31 tháng 12 năm 2020 trên địa bàn tỉnh Ninh Bình còn có 1.821 di tích lịch sử văn hóa, trong đó có 379 di tích xếp hạng cấp tỉnh trở lên, (có 81 chi tiết xếp hạng cấp quốc gia, có 3 di tích cấp quốc gia đặc biệt, 01 di sản thế giới, có 5 bảo vật quốc gia). Trong đó có di tích quốc gia đặc biệt là Khu hang động Tràng An - Tam Cốc, chùa Bích Động, khu Cố đô Hoa Lư và núi Non Nước. Di sản thế giới là quần thể danh thắng Tràng An. Các bảo vật Quốc gia tiêu biểu là: 02 Long sàng bằng đá ở đền vua Đinh Tiên Hoàng; cột đá ở Chùa Nhất Trụ. Các di tích xếp hạng cấp tỉnh tiêu biểu là: Cố đô Hoa Lư; đền thờ Đức Thánh Nguyễn; đền Thái Vi; đền Trương Hán Siêu; Chùa Bái Đính; Chùa Bích Động; Động Địch Lộng và chùa Non Nước. Ngoài ra Ninh Bình còn có 260 lễ hội truyền thống, nổi bật là: Lễ hội Trường Yên; lễ hội đền Thái Vi; lễ hội chùa Bái Đính; lễ hội Đền Nguyễn Công Trứ; lễ hội Tràng An... trong đó có lễ hội Trường Yên được công nhận là di sản văn hóa phi vật thể của quốc gia.

Để thu hút được khách du lịch, những năm gần đây Ninh Bình tận dụng được những lợi thế về tài nguyên du lịch, làm mới các sản phẩm đang có hiện nay, để sẵn sàng đón những cơ hội khi hoạt động du lịch bình thường trở lại, tiếp tục phấn đấu thực hiện mục tiêu đến năm 2025 du lịch Ninh Bình cơ bản trở thành ngành kinh tế mũi nhọn và đến năm 2030 du lịch thực sự là ngành chiếm tỷ trọng lớn trong cơ cấu kinh tế của địa phương. Ngành Du lịch Ninh Bình đã đề ra nhiều giải pháp phát triển các loại hình du lịch, gắn với bảo vệ môi trường, phát triển du lịch bền vững, cụ thể:

Du lịch văn hóa, lịch sử, tâm linh: Đây là loại hình du lịch được phát triển trên cơ sở khai thác giá trị văn hóa, góp phần bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa truyền thống, tôn vinh giá trị văn hóa mới của nhân loại. Thực tế cho thấy, các điểm du lịch được khách du lịch văn hóa, lịch sử nhiều nhất khi đến Ninh Bình, đó là: Cố đô Hoa Lư, chùa Bái Đính và Tràng An, trong đó chùa Bái Đính và Tràng An đều nằm trong di sản thế giới. Quần thể danh thắng Tràng An, mà Tràng An có sự kết hợp đan xen giữa di chỉ khảo cổ thời tiền sử, có nhiều kiến trúc nghệ thuật truyền thống đã được xếp hạng, kết hợp với nhiều lễ hội truyền thống, hấp dẫn khách du khách như: Lễ hội Tràng An; lễ hội Chùa Bái Đính; lễ hội Đền Thái Vi...

Du lịch sinh thái nghỉ dưỡng: Du lịch sinh thái là loại hình du lịch dựa vào thiên nhiên, gắn với bản sắc văn hóa địa phương, có sự tham gia của cộng đồng dân cư địa phương, kết hợp giáo dục bảo vệ môi trường. Từ năm 2016 đến nay, ngành du lịch Ninh Bình đã tích cực đầu tư vào các khu du lịch sinh thái Tràng An, Tam Cốc - Bích Động; Vườn Chim - Thung Nham, Vườn Quốc gia Cúc Phương, Khu Du lịch hang Múa; Khu Bảo tồn thiên nhiên Đất ngập nước Vân Long...

Du lịch trải nghiệm và tham quan thắng cảnh: Du lịch trải nghiệm là hình thức du lịch đem tới giá trị về mặt tinh thần, kỹ năng sống và trải nghiệm mới mẻ cho du khách. Ở Ninh Bình, dựa vào đặc điểm tài nguyên tự nhiên và văn hóa mỗi địa phương, các doanh nghiệp du lịch đã xây dựng chương trình du lịch, kết hợp với tham quan thắng cảnh, chủ yếu diễn ra ở các điểm du lịch như Tràng An, Bái Đính, Vườn Quốc gia Cúc Phương, Tam Cốc - Bích Động; Vườn Chim - Thung Nham...

Du lịch cộng đồng nông nghiệp nông thôn: Đây là loại hình du lịch nông nghiệp diễn ra ở khu vực nông thôn, với quy mô kinh doanh nhỏ, không gian mở, du khách được tiếp xúc trực tiếp và hòa mình vào thiên nhiên, gắn với những đặc điểm tiêu biểu ở khu vực nông thôn, gắn với truyền thống văn hóa làng xã.

Theo thống kê của ngành nông nghiệp, đến năm 2021, Ninh Bình đã có 52 sản phẩm được xếp hàng OCOP từ 3 đến 4 sao trong đó có 4 sản phẩm tiềm năng đạt 5 sao. Đây được xác định là lợi thế rất lớn để phát triển loại hình nông nghiệp nông thôn. Cánh đồng lúa Tam Cốc từng Lọt top 15 địa danh “Tuyệt đẹp nhưng ít người biết đến” do tờ Telegraph (Anh) bình chọn. Với những giá trị tiềm năng đó, các sản phẩm du lịch nông nghiệp nông thôn ở Ninh Bình đang dần được hình thành, giúp khai thác có hiệu quả các giá trị cảnh quan vùng nông thôn, góp phần duy trì, lưu giữ những giá trị văn hóa truyền thống của địa phương.

Du lịch thể thao: Những năm gần đây trên thế giới và ở Việt Nam du lịch thể thao rất được ưa chuộng với nhiều trải nghiệm mới mẻ, mang tính cạnh tranh, đem lại sự phấn khích cho khách trải nghiệm. Với những lợi thế về địa hình đa dạng, cơ sở hạ tầng được đầu tư, Ninh Bình có điều kiện thuận lợi để tổ chức một số hoạt động du lịch thể thao như: Gold (Nho Quan, Tam Điệp), Marathon (Cúc Phương, cung đường Tràng An),  Trakking (Cúc Phương)... Tuy nhiên du lịch thể thao ở Ninh Bình còn khá mới mẻ, các dịch vụ thể thao cung cấp cho khách du lịch chủ yếu là thị trường khách chơi golt.

Trong những năm qua, bên cạnh việc đẩy mạnh phát triển các loại hình du lịch, Ninh Bình còn coi trọng công tác bảo tồn, bảo vệ môi trường và phát triển du lịch bền vững. Ngành Du lịch Ninh Bình đã xây dựng kế hoạch hành động thực hiện Nghị quyết số: 07/NQ-TU ngày 29 tháng 10 năm 2021 của Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh Ninh Bình về “Phát triển du lịch tỉnh Ninh Bình giai đoạn 2021-2030 và định hướng đến năm 2045”,  trong đó nhấn mạnh đến bảo vệ môi trường, phát triển du lịch bền vững.

Trong thời gian qua tỉnh Ninh Bình đã ban hành nhiều văn bản và đề ra các giải pháp để phát triển du lịch bền vững như:

Ban hành quy chế quản lý, bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa và thiên nhiên thế giới quần thể danh thắng Tràng An. Trên nguyên tắc: Phát huy giá trị di sản phải kết hợp với bảo vệ tài nguyên, môi trường cảnh quan, bảo vệ, giữ gìn các công trình kiến trúc, cảnh quan sinh thái liên quan.

Tập trung đầu tư xây dựng hoàn thiện cơ sở hạ tầng, nâng cấp các điểm du lịch như đường giao thông, xây dựng nhà vệ sinh công cộng tạo cảnh quan, thường xuyên kiểm tra đánh giá chất lượng môi trường, cảnh quan du lịch, kịp thời khắc phục sự cố, đảm bảo phục hồi nguyên trạng tốt nhất tại các điểm du lịch.

Tăng cường công tác an ninh trật tự tại các điểm du lịch, với sự hỗ trợ của các cơ quan chức năng, duy trì an ninh trật tự, nghiêm cấm các hiện tượng bán hàng rong, ăn xin, trộm cắp, môi giới... được hạn chế tối đa.

Ban quản lý các điểm du lịch thường xuyên kiểm tra, giám sát các hoạt động liên quan đến bảo vệ tài nguyên du lịch, bảo vệ rừng đặc dụng, ngăn chặn việc săn bắn các loài chim và động vật hoang dã.

Trong các chương trình du lịch của các công ty lữ hành trong và ngoài tỉnh, chủ yếu là khách tham quan, nghỉ dưỡng, hoạt động bảo vệ môi trường được lồng ghép qua lời giới thiệu, thuyết minh của hướng dẫn viên tại các điểm du lịch như: Giới thiệu giá trị của điểm đến, thông qua các quy định tại các điểm.

Các cơ sở kinh doanh lưu trú, thường xuyên tổ chức các buổi tuyên truyền giáo dục môi trường, hưởng ứng giờ trái đất, xây dựng hệ thống xử lý chất thải đảm bảo vệ sinh môi trường.

Thường xuyên tổ chức các lớp tập huấn nghiệp vụ du lịch gắn với việc tuyên truyền công tác bảo vệ môi trường, nhằm tạo sự chuyển biến và nâng cao nhận thức, ý thức chấp hành pháp luật về bảo vệ môi trường, trách nhiệm xã hội của người dân, của doanh nghiệp trong việc giữ gìn, bảo vệ môi trường, phát triển du lịch bền vững.

Ngoài những giải pháp nêu trên, để góp phần phát triển du lịch bền vững, ngành du lịch Ninh Bình đã tăng cường công tác truyền thông, nâng cao nhận thức cho cộng đồng địa phương về giá trị của môi trường tự nhiên và xã hội, để họ tích cực tham gia vào các hoạt động du lịch, bảo tồn và phát huy giá trị của tài nguyên và tuân thủ những quy định, đường lối của Đảng, nhà nước và của địa phương trong phát triển du lịch, không làm ảnh hưởng tới môi trường.

Phát triển du lịch trở thành ngành kinh tế mũi nhọn, là định hướng chiến lược quan trọng của tỉnh Ninh Bình. Đây cũng là trách nhiệm của cả hệ thống chính trị, các cấp, các ngành và toàn xã hội, có sự lãnh đạo, chỉ đạo chặt chẽ, thống nhất của cấp ủy Đảng và chính quyền các cấp. Phấn đấu đưa tỉnh Ninh Bình trở thành một trong các trung tâm du lịch của cả nước và khu vực.

Ngày 30 tháng 11 năm 2022

(Nguồn: TC VNNB 275+276-1/2023)